استعفاهای درون دولت چه پیامی به جامعه مخابره می‌کند؟/ پشت پرده استعفاها چه انگیزه‌ای پنهان شده است؟
کیاوش حافظی: موج استعفا در دولت چهاردهم به راه افتاده است؛ آن هم در دولتی که «وفاق» را شعار خود اعلام کرده بود. ابتدا فیاض زاهد، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اصلاح‌طلب که یکی از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت بود، استعفای خود را از این شورا اعلام کرد، سپس گفته شد که محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا و دیگر عضو این شورا نیز استعفا داده و هنوز سرنوشت استعفای او مشخص نشده؛ و حالا نیز گفته می‌شود که محمدرضا عارف از دولت می‌رود.
واکنش توئیتری و سپس استعفا به خاطر مواضع مستقل
آغاز استعفاها از زمانی شروع شد که اسماعیل سقاب‌اصفهانی به ریاست سازمان بهینه‌سازی منصوب شد؛ فردی که در دولت سیزدهم با حکم ابراهیم رئیسی دبیر ستاد راهبردی تحول دولت شده بود. پیش از این حضور سقاب اصفهانی در یک مصاحبه ویدئویی و گریه برای رئیسی نیز نزدیکی او به رئیسی را نشان داده بود. این انتصاب واکنش‌هایی را به دنبال داشت. از جمله فیاض زاهد که در شبکه اجتماعی ایکس واکنش داد و با هشتگ‌های «پزشکیان» و «وفاق» نوشت: «خیلی با خودم کلنجار رفتم که چیزی نگویم. اما شرافتم در گرو بیان حقیقت است. دردناک است در روزی که فواد شمس از فشار روزگار!! خودکشی کرد، مدیر برکشیده رئیسی معاون رئیس‌جمهورمان شد. اسم این هرچه باشد وفاق نیست؛ کج‌تابی است. به سهم خودم شرمنده‌ام.»
اما این نوشته به مذاق دولتی‌ها و به خصوص شورای اطلاع‌رسانی دولت خوش نیامد. او در نامه استعفای خود خبر داد که نوشته‌هایش گاه‌وبیگاه باعث نارضایتی‌هایی شده است. در نامه استعفای او خطاب به الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، آمده: «تلقی من آن بود که به‌عنوان عضو حقیقی شورا، اختیار و اراده آن را دارم که با توجه به این مسئولیت حقیقی، در بیان نظراتم هویت و استقلال داشته باشم — البته در این یک سال اخیر، مدارا و تحمل جنابعالی و رئیس‌جمهور سرمایه من محسوب می‌شد — اما به نظر می‌رسد ویژگی فردی و اظهارات و نوشته‌های گاه و بی‌گاه موجب نارضایتی‌هایی شده است. لذا ضمن سپاس از حسن‌ظن و حس برادری که سرمایه‌ای دیرپا بوده، از عضویت در شورای اطلاع‌رسانی استعفا داده و برای شما و دولت جناب رئیس‌جمهور آرزوی موفقیت و سربلندی دارم.»
مهاجری گفت اگر ماله‌کش می‌خواهید مبارک‌تان سپس استعفایش پذیرفته شد
در واکنش به این استعفا، محمد مهاجری عضو دیگر این شورا در یادداشتی درباره کنار رفتن فیاض زاهد از سمت مشاور ارشد رئیس‌جمهور نوشت که اختلافات سیاسی‌اش با زاهد به اندازه‌ای نیست که مانع دفاع از او شود. به گفته مهاجری، زاهد از جمله افرادی بود که بدون لکنت نسبت به عملکرد دولت نقد می‌کرد و «همین صراحت» دلیل اصلی فشارها و حاشیه‌سازی‌ها علیه او شد.
مهاجری در این یادداشت با کنایه نسبت به رفتار برخی اطرافیان دولت نوشت: «اگر دنبال مشاور ساکت و ماله‌کش هستند، مبارکشان باشد؛ اما شرافت قلم را نمی‌شود با دستور و بخشنامه خرید و فروخت.» گویا همین مطلب باعث پذیرش استعفای مهاجری شد چرا که او چند ماه قبل نیز استعفا کرده بود اما با آن موافقت نمی‌شد.
معنای حذف خبر استعفای عارف چه بود؟
استعفای دیگر مربوط به رفتن محمدرضا عارف، معاون اول دولت پزشکیان بود که در روزنامه اینترنتی «فراز» منتشر شد. با وجود این، برخی مسئولان دولت رفتن معاون اول ۷۰ ساله از دولت را تکذیب کردند. اما در اقدامی عجیب، این خبر از خروجی سایت فراز برداشته شد که برخی این اقدام را نوعی تأیید خبر استعفای عارف دانستند. کانال تلگرامی «باشگاه روزنامه‌نگاران» در این رابطه نوشت: «اگر این خبر نادرست بود، باید به‌جای فشار برای “حذف شود”، تکذیبیه می‌فرستادند.»
حتی پس از آنکه الیاس حضرتی استعفای معاون اول رئیس‌جمهور را تکذیب کرد، روزنامه «صبح نو» نزدیک به محمدباقر قالیباف اعلام کرد که محمدرضا عارف استعفای خود را به پزشکیان تقدیم کرده اما پزشکیان هنوز آن را نپذیرفته است. این روزنامه همچنین علت استعفا را محدود شدن نقش معاون اول و اختلاف با جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، و محسن حاجی‌میرزایی رئیس دفتر پزشکیان دانست.
باز هم پای قائم‌پناه در میان است؟
پیش از این نیز نام جعفر قائم‌پناه به‌عنوان فردی که در انتصابات و چینش کابینه و دفتر رئیس‌جمهور نقش داشته، مطرح شده بود. در همان ابتدای آغاز به کار دولت پزشکیان گفته می‌شد علی طیب‌نیا قرار است معاون اول مسعود پزشکیان شود؛ خبری که نوعی دلگرمی برای طرفداران پزشکیان ایجاد کرده بود؛ چراکه طیب‌نیا در دوره چهار ساله وزارت اقتصاد کارنامه‌ای قابل قبول داشت.
محمدجواد آذری‌جهرمی شخص دیگری بود که نامش با جعفر قائم‌پناه گره خورده بود. او نیز در مبارزات انتخاباتی پزشکیان نقش داشت و با او برای پذیرش مسئولیت معاونت اجرایی رئیس‌جمهور صحبت شده بود، اما ناگهان جعفر قائم‌پناه برای این سمت انتخاب شد؛ مردی که رفاقتی طولانی با مسعود پزشکیان دارد و شاید انتخاب او برای معاونت رئیس‌جمهور فقط به‌خاطر همین رفاقت باشد و نه سابقه یا عملکرد اجرایی‌اش.
منظور آذری جهرمی از پیرمردهای بی‌خاصیت کیست؟
آذری‌جهرمی بدون آنکه از شخص خاصی نام ببرد، به افرادی درون دولت تاخت و آن‌ها را «پیرمردهای بی‌خاصیت» خواند. او در کانال تلگرامی خود با اشاره به انتصاب سقاب‌اصفهانی نوشت: «جوان بادانش و انگیزه‌مند و مخالف ما در انتخابات، شرف و ارجحیت دارد بر پیرمردهای بی‌خاصیت و ظاهراً هم‌جهت با ما در انتخابات که با کسب زوری کرسی‌های مدیریت کلان، دولت را منفعل و ناکارآمد کردند!»
وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی در نوشته دیگری نوشت که پشت پرده آنچه برای تخریب یک عضو جدید دولت جریان دارد، فارغ از صحیح یا غلط بودن این انتصاب، توطئه برخی دیگر از اعضای دولت نهفته است؛ همان توطئه‌هایی که پشت ماجرای استیضاح دکتر همتی و خروج دکتر ظریف و دکتر طیب‌نیا از دولت وجود داشت. او نوشت: «چه کار می‌کنند پیرمردهای تشنه و بی‌خاصیت!»
به میان آوردن ماجرای استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد پیشین دولت پزشکیان، اشاره‌ای است به شهرام دبیری، معاون پارلمانی سابق پزشکیان. در مورد او نیز چنین به نظر می‌رسید که رفاقت دیرینه‌اش با پزشکیان علت انتصابش بوده، اما نه‌تنها اقدامی برای جلوگیری از استیضاح وزیر نکرد، بلکه در روز استیضاح در سفر ترکیه بود.
و اما استعفای ظریف… رفتن ظریف فقط از تندروهای داخل مجلس آب نمی‌خورد، بلکه در درون دولت نیز همراهانی داشت. برخی روایت‌ها حاکی بود که قائم‌پناه رابطه خوبی با ظریف نداشته و به همین خاطر برای حفظ ظریف تلاشی صورت نگرفت و حتی با پروژه خروج او همراهی هم شد.
مملکت با دوست و رفیق اداره نمی‌شود
گذشته از اینکه عملکرد محمدرضا عارف، معاون اول دولت پزشکیان چگونه بوده، و فارغ از اینکه اعضای شورای اطلاع‌رسانی چه میزان در دولت پزشکیان نقش داشته‌اند، این استعفاها پیام ناکارآمدی به جامعه منتقل می‌کند. گذشته از آنکه پشتوانه اجتماعی دولت خود دولت ضعیف می‌شود، جامعه مشاهده می‌کند که دولت به خاطر ملاحظات بی‌جهت درگیر بازی‌های سیاسی درونی شده است. اگر قرار است افراد دیگری از دولت کنار بروند بهتر است همین حالا رفقای پزشکیان هم دولت را ترک کنند چرا که مملکت با دوست و رفیق اداره نمی‌شود.
۲۹۲۱۱
