مقدمه
چاپ مقاله در مجلات علمی معتبر دارای نکات و اصول خاصی است. در این مقاله سعی داریم به شما کمک کنیم تا بتوانید مقاله علمی خود را گام به گام تهیه و سپس در چنین مجلاتی چاپ کنید.
ابتدا به صورت مختصر گام‌های مورد نیاز برای چاپ مقاله را بیان می‌کنیم:
- انتخاب موضوع مقاله
- تحقیق، پژوهش و گردآوری دانش
- ارائه نظریه و یا مدلی جدید و نوآورانه در ارتباط با موضوع مقاله
- بهینه‌سازی مدل زمانی
- بهینه‌سازی هزینه‌ها توسط مدل یا رویکرد
- بهینه‌سازی انرژی مصرفی در مدل ارائه شده
- بهینه‌سازی دقت عملکرد
- تألیف علمی مطالب گردآوری شده با رعایت استانداردهای نگارشی
- میان‌برهای کاربردی برنامه MS Word برای نگارش مقاله (Shortcuts)
- ویراستاری مقاله
- بازنگری نهایی مقاله
- پیدا کردن مجله معتبر
- بررسی سیاست انتشار مجله
- ثبت نام در مجله
- سابمیت مقاله
- بررسی و اعمال نظرات هیئت داوری مجله (Revise)
- سابمیت مجدد
- اکسپت مقاله
- چاپ مقاله
- درج عنوان مقاله در رزومه
- جمع‌بندی
گام اول؛ انتخاب موضوع مقاله
گام اول چاپ مقاله علمی پژوهشی، ISI، Scopus، ISC و یا PubMed، انتخاب موضوع مقاله است. انتخاب موضوع مناسب نقش بسیار تعیین کننده‌ای در طی ادامه فرآیندهای چاپ مقاله دارد. در واقع شما باید موضوعی انتخاب کنید که همزمان کلیه شرایط زیر را دارا باشد:
- بکر باشد
- روی آن تسلط نسبی داشته باشید
- مرتبط با رشته و گرایش تحصیلی شما باشد
- مورد تأیید دانشگاه (استاد راهنما، مدیرگروه و اداره آموزش دانشگاه) شما باشد
با داشتن تسلط بر روی موضوع انتخابی شما راحت‌تر می‌توانید منابع جدید را مطالعه و درک کنید. در واقع پیش‌نیازهای مطالعاتی شما مقداری کمتر خواهد بود و این یعنی صرفه‌جویی در زمان!
موضوع مقاله، مسیر تحقیقاتی شما را سمت و سو می‌دهد. پیشنهاد ما این است که از میان موضوعاتی که به آن‌ها علاقمند هستید، موارد کاربردی و گسترده‌تر را انتخاب کنید تا در آینده بازار کار خوبی نسیب شما شود. به هر حال شما زمان قابل توجهی به تهیه یک مقاله علمی خوب اختصاص می‌دهید و منطقی است که از این سرمایه‌گذاری زمانی، سود و برداشت‌های مطلوبی داشته باشید.
سعی کنید چند موضوع برای مقاله بررسی و گلچین کنید تا در صورتی که استاد راهنما یکی از موضوعات پیشنهادی شما را نپذیرفت به سرعت جایگزین‌ها را ارائه و مجددً نظرخواهی کنید. نباید در رابطه با انتخاب موضوع مقاله، زمان زیادی از دست بدهید. در نهایت یک موضوع قوی و درخور، شانس چاپ راحت‌تر مقاله را بسیار افزایش می‌دهد. اطلاعات بیشتر در مورد موضوع مقاله.
گام دوم؛ تحقیق، پژوهش و گردآوری دانش
گام دوم از چاپ مقاله؛ در این مرحله و با توجه به اینکه موضوع مقاله مشخص شده است، باید تحقیق و پژوهش مفصلی در حوزه‌های مرتبط انجام دهید تا دانش خود را در رابطه با موضوع مقاله عمیق کنید. می‌توانید از استاد راهنمای خود منابع خوب و غنی در این رابطه بپرسید. از سوی دیگر دانشنامه‌ها و منابع سرشاری در اینترنت وجود دارند که می‌توانید برای تحقیق و پژوهش به آن‌ها رجوع و نکته‌برداری کنید.
در این میان یکی از کارهایی که همزمان باید انجام دهید، یافتن کارهای مشابه قبلی است. مقالات مشابه با موضوع خود را جستجو و مطالعه کنید. این کار علاوه‌بر اینکه دانش شما را در این خصوص افزایش می‌دهد، می‌تواند در بخش پیشینه‌ی تحقیق یا کارهای مرتبط بکار شما بیاید.
همچنین ممکن است در جاهایی از مقاله خود نقل قول‌هایی از این مقالات بیاورید که در بخش رفرنس‌های مقاله و افزایش آن‌ها کاربرد دارند.
یک مقاله خوب برای چاپ، باید دارای مراجع زیادتر و معتبر باشد. هرچه تعداد این رفرنس‌ها بیشتر باشد، کیفیت علمی مقاله شما نیز افزایش پیدا می‌کند. پس رفرنس معتبر بیشتر کمک زیادی به چاپ مقاله با دردسر کمتر می‌کند.
در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم مقاله روش تحقیق را مطالعه کنید.
گام سوم؛ ارائه نظریه و یا مدلی جدید و نوآورانه در ارتباط با موضوع مقاله
گام سوم را با دقت و همت طی کنید. نظریه و یا مدل جدید در اصل، هسته کار علمی شما است. در این مرحله چنانچه بتوانید با ابتکار عمل و خلاقیت روش و راهکاری نوآورانه در رابطه با موضوع انتخاب شده ارائه کنید، برد زیادی کرده‌اید. این نوآوری باید با در نظر گرفتن معیارهای متفاوتی باشد که از جمله این معیارها می‌توان به طور کلی به موارد زیر اشاره کرد:
بهینه‌سازی زمانی مدل
مدل ارائه شده توسط شما باید در مقایسه با کارهای مشابه، مدیریت بهتری از زمان داشته باشد. این مدیریت زمان در اغلب موارد، سرعت بیشتر در انجام کار درست است.
بهینه‌سازی هزینه‌ها توسط مدل یا رویکرد
مدل پیشنهادی شما باید در صرف هزینه‌های اجرایی بهتر عمل کند. چنانچه بتوانید کاری را با حفظ یا ارتقاء کیفیت، ارزان‌تر انجام دهید توانسته‌اید علاوه‌بر یک دستاورد علمی، بازار کار خوبی را در آن حوزه برای خود رقم بزنید.
بهینه‌سازی انرژی مصرفی در مدل ارائه شده
تلاش کنید تا راهکاری که ارائه می‌کنید، در هنگام عملیاتی شدن، انرژی کمتری مصرف کند. این مصرف انرژی در هر زمینه‌ای می‌تواند باشد، چه نیروی انسانی و چه نیروی ماشین.
بهینه‌سازی دقت عملکرد
دقت عملکرد یک مدل یا متد یکی از کلیدی‌ترین موارد است. درست است که زمان، هزینه و انرژی مسائل مهمی هستند اما، نتایج دقیق‌تر با درصد خطای کمتر، بسیار مهم‌تر هستند. منظور از نتایج دقیق‌تر این است که راهکار ارائه شده توسط شما بتواند با نتایج دقیق‌تر نسبت به کارهای مشابه، در جهت افزایش سلامت، امنیت و رفاه جوامع بشری گام بردارد چه این افزایش دقت در عملکرد یک ماشین باشد یا در عملکرد یک آزمایش پزشکی و غیره.
گام چهارم؛ تألیف علمی مطالب گردآوری شده با رعایت استانداردهای نگارشی
مرحله تألیف مقاله از راه رسید. چنانچه به دستاوردی در مقاله خود رسیدید باید با بیان واضح و استاندارد علمی و به طور کامل و دقیق آن را بیان کنید. شاید این مرحله نسبت به مرحله قبلی بسیار ساده‌تر باشد اما باید بدانید که شما با نوع جمله‌بندی‌ها، تصاویر، کپشن‌ها و نکات مربوطه، مشغول پرزنت نتایج با ارزش مرحله قبل هستید. گفتمان شما در هنگام نوشتن مقاله علمی باید کاملاً یک گفتمان علمی باشد. از بیان مطالب و پاراگراف‌های ژورنالیستی، بدیهی، غیر حرفه‌ای و یا تکراری باید خودداری کنید.
با توجه به اینکه بسیاری از دانشجویان وقتی به این مرحله می‌رسند، یادداشت‌ها و پیش‌نویس‌های مختلفی در مکان‌های مختلفی برجای گذاشته‌اند پیشنهاد می‌شود هر چه سریع‌تر نسبت به تجمیع و گردآوری همه آن‌ها در متن تألیفی اقدام کنند.
اصطلاحاً تا دستتان به کار گرم است و می‌دانید که چه کارهایی باید بکنید آن‌ها را انجام دهید تا رشته کلام از دستتان در نرود. ممکن است یک پارامتر یا نکته مهمی را در گوشه کاغذ یا سررسیدی یادداشت کرده بوده باشید. با این کار کیفیت مقاله شما افزایش پیدا می‌کند و احتمال از دست رفتن نکات مهمی که برای آن‌ها زحمت کشیده بودید، بسیار کمتر می‌شود.
نکته: قبل از شروع به نگارش مقاله خود حتماً یک نمونه مقاله علمی را دانلود و مطالعه کنید تا در حین نوشتن مقاله، قالب و استاندارد کلی یک مقاله علمی را رعایت کرده باشید. این موضوع می‌تواند شما را از یک بازنگری عمده و طاقت‌فرسا معاف کند. اگر مقاله‌ای که مشغول نگارش آن هستید از استانداردهای مقالات علمی فاصله زیادی داشته باشد، زمان زیادی را در هنگام اخذ پذیرش مقاله باید صرف تغییر و صفحه‌آرایی مقاله خود کنید.
میان‌برهای کاربردی برنامه MS Word برای نگارش مقاله (Shortcuts)
برای حفظ سلامتی چشم‌های خود دانستن این میانبرها ضروری است زیرا بدون استفاده از این میانبرها دائماً مجبورید با استفاده از اسکرول موس متن مقاله را به صورت پیوسته بالا و پایین کنید. این کار باعث می‌شود چشمان شما خیلی زود خسته شوند. این کلیدواژه‌ها عبارتند از:
PgDn: کلید پیج‌داون (Page Down) متن زیر مکان‌نما را یک صفحه به پایین می‌برد. برنامه موقعیت مکان‌نما را در وسط صفحه حفظ می‌کند.
PgUp: کلید پیج‌آپ (Page Up) متن زیر مکان‌نما را یک صفحه به بالا می‌برد. برنامه موقعیت مکان‌نما را در وسط صفحه حفظ می‌کند.
End: این کلید باعث پرش مکان‌نما (Cursor) به انتهای سطر جاری می‌شود.
Home: این کلید باعث پرش مکان‌نما (Cursor) به ابتدای سطر جاری می‌شود.
Shift+End: ترکیب این کلیدها، باعث انتخاب متن از محل فعلی مکان‌نما تا انتهای سطر جاری می‌شود.
Shift+Home: ترکیب این کلیدها، باعث انتخاب متن از محل فعلی مکان‌نما تا ابتدای سطر جاری می‌شود.
نکته: با زدن کلید End و سپس ترکیب کلیدهای Shift+Home براحتی کل سطر جاری را انتخاب کنید.
Ctrl+End: با ترکیب این کلیدها به صورت آنی و بدون اسکرول خسته کننده، به انتهای سند پرش می‌کنید.
Ctrl+Home: با ترکیب این کلیدها به صورت آنی و بدون اسکرول خسته کننده، به ابتدای سند پرش می‌کنید.
Ctrl+Arrow: اگر کلید کنترل را به همراه کلید جهت چپ یا کلید جهت راست کیبورد، فشار دهید، مکان‌نما به صورت کلمه به کلمه و نه حرف به حرف، پرش می‌کند.
گام پنجم؛ ویراستاری مقاله
در این مرحله باید به دقت به ویراستاری مقاله بپردازید. مقالات علمی زیادی وجود دارند که ممکن است حاوی قسمت‌های ترجمه شده باشند. ترجمه مقاله باید اصطلاحاً ترجمه تخصصی (Native) باشد تا به درستی اصطلاحات و مزامین علمی را طبق آن زبان بیان کند. ویراستاری علاوه‌بر ترجمه متون، شامل گرامرهای بکار رفته، حفظ وحدت رویه در متن، روان‌خوانی، کاربرد درست علائم نگارشی و سجاوندی و نیز حذف پیچیدگی‌های زبانی زائد از متن است. مقاله شما باید بیانی شیوا و رسا داشته باشد.
گام ششم؛ بازنگری نهایی مقاله
نکته مهمی که در این رابطه به شما پیشنهاد می‌کنیم این است که پس از ویراستاری مقاله، در حداقل دو یا سه مرحله مجزا با فاصله زمانی حداقل 4 الی 5 ساعت اقدام به بازبینی کلی متن مقاله کنید. چشم انسان در یک پروسه تمرکزی پیوسته، ممکن است بسیاری از موارد ریز املایی یا انشایی را نبیند. هنگامی که با وقفه و استراحت، مجدداً بازبینی می‌کنید، خیلی از این موارد احتمالی را متوجه و برطرف خواهید کرد. سعی کنید مقاله شما حتی یک غلط املایی هم نداشته باشد.
گام هفتم؛ پیدا کردن مجله معتبر
اکنون مقاله شما تهیه شده است و باید در نظر داشته باشید که مجلات علمی مناسب برای تحصیلات تکمیلی، به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. دانشگاه‌های مختلف، ممکن است امتیازات متفاوتی در قبال مجلات مختلف به دانشجو بدهند. از این‌رو ممکن است یک مجله که کاملاً قانونی است، از نظر دانشگاه محل تحصیل شما کم اعتبار و از نظر دانشگاه دیگری معتبر و یا بالعکس، محسوب شود. برای مثال، مجلات اختصاصی دانشگاه آزاد از این دسته هستند.
شما باید به شناخت کافی از مجلات داخلی یا خارجی برسید. متأسفانه، در کنار فعالیت مجلات معتبر علمی، برخی مجلات جعلی و لیست سیاه وجود دارند که نه تنها امتیازی برای شما محسوب نمی‌شوند، بلکه ممکن است مقاله شما از نظر مالکیت معنوی و فکری نیز به خطر بیفتد و مورد سوء استفاده افرادی ناشناس و غیر قابل رهگیری، قرار بگیرد.
گام هشتم؛ بررسی سیاست انتشار مجله
در این گام، شما باید بررسی کنید که سیاست انتشار نشریه‌ای که انتخاب کرده‌اید، چگونه است؟ با توجه به زمانی که شما انتظار دارید تا مقاله خود را به چاپ برسانید باید ببینید که آن مجله فصلنامه است یا دوفصلنامه و همچنین مدت زمان داوری، پذیرش و چاپ مقاله به طور میانگین در آن مجله چقدر است. ممکن است برای شما خیلی دیر باشد تا دو فصل دیگر، مقاله خود را به چاپ برسانید. به هر حال همگی این موارد را باید لحاظ کنید.
گام نهم؛ ثبت نام در مجله
با توجه به اینکه به دلیل مسائل زیست‌محیطی و صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، دیگر مجلات اقدام به چاپ کاغذی مقالات نمی‌کنند بدیهی است که باید از طریق دیجیتال اقدام کنید.
برای این کار باید از ایمیل کاری خود برای ثبت نام در مجله استفاده کنید. روند ثبت نام در مجلات مختلف با لحاظ کردن برخی تفاوت‌ها، مشابه است.
اگر چند مقاله علمی دارید، حتماً سعی کنید با ایمیل کاری و رسمی و یکسان خود، استفاده کنید تا در جهت افزایش شاخص H-Index شما تأثیر بسزایی داشته باشد. از این ایمیل در شبکه‌هایی مانند Google Scholar و یا LinkedIn یا Research Gate استفاده کنید.
گام دهم؛ سابمیت مقاله
پس از ثبت نام در سایت مجله، از طریق داشبورد کاربری و همچنین مطالعه راهنمای موجود در سایت نشریه، می‌توانید مقاله خود را سابمیت (Submit) کنید. این فرآیند به صورت آنلاین و تحت وب انجام می‌شود.
در هنگام سابمیت مقاله باید به پسوند فایل خود و فایلی که از شما درخواست شده است، توجه داشته باشید. نسخه PDF و Docx نباید جابجا آپلود (Upload) شوند.
گام یازدهم؛ بررسی و اعمال نظرات هیئت داوری مجله (Jury)
هر مجله‌ای، دارای هیئت داوری یا به اصطلاح، هیئت ژوری است. مقالات سابمیت شده به صورت یک سو ناشناس یا دو سو ناشناس تحت نظارت و بررسی داوران قرار می‌گیرند. هر گاه ایرادی از سوی یکی از داوران مطرح شود تحت عنوان ریوایز (Revise) از آن یاد می‌شود. شما باید همگی ریوایزهای احتمالی را مورد بررسی و رفع و رجوع قرار دهید.
گام دوازدهم؛ سابمیت مجدد
پس از آن که ریوایزهای احتمالی مقاله‌تان را رفع کردید، باید مجدداً مقاله خود را سابمیت کنید. این پروسه تا 0 شدن تعداد ریوایزهای مقاله ادامه دارد چه در اولین سابمیت و چه در چندمین سابمیت مقاله برای مجله.
گام سیزدهم؛ اکسپت مقاله
نفس راحتی بکشید. اکسپت مقاله به معنی پذیرش مقاله شما توسط آن مجله است. در این مرحله برای مصاحبه دکتری، پیش دفاع دکتری، دفاع دکتری و یا اپلای، می‌توانید نامه یا گواهی اکسپت صادر شده توسط مجله را ارائه دهید. با توجه به اینکه طبق مراحل گام به گام مطرح شده، شما توانستید یک ژورنال معتبر علمی پیدا کنید لذا با خیال راحت می‌توانید این کار را انجام دهید.
معمولاً فرآیند اکسپت مقاله چند ماه طول می‌کشد. مؤسساتی مانند مؤسسه تدبیرساز می‌توانند اکسپت فوری و تضمینی مقاله شما را در کمترین زمان انجام دهند.
گام چهاردهم؛ چاپ مقاله
به قله رسیدید. چند ماه پس از اکسپت مقاله شما توسط مجله، نوبت به چاپ و انتشار آن می‌رسد. در واقع پس از چاپ مقاله است که دیگر پژوهشگران و محققان می‌توانند مقاله شما را بخوانند. بسته به میزان کیفیت و نتایجی که در مقاله خود ارائه کردید، هر چقدر تعداد ارجاعات دیگر مقالات علمی به مقاله شما بیشتر باشد بهتر است. پیشنهاد می‌کنیم که در صورت امکان مقاله خود را در پایگاه‌های استنادی مختلفی نظیر علمی پژوهشی، آی‌اس‌آی (ISI) و اسکوپوس (Scopus) چاپ کنید.
گام پانزدهم؛ درج عنوان مقاله در رزومه
اکنون باید رزومه خود را بروزرسانی کنید. با توجه به اینکه امروزه ما در سایت‌های مختلفی کم و بیش فعالیت داریم، تعداد جاهایی که باید این بروزرسانی انجام شود ممکن است چند مورد باشد. برای مثال، پروفایل شبکه‌های اجتماعی علمی خود مانند LinkedIn و یا Google Scholar را بروزرسانی کنید. همچنین فایل PDF رزومه خود و سایر پروفایل‌های مرتبطی که احساس می‌کنید لازم است بروزرسانی کنید. این کار منجر به تقویت رزومه شما می‌شود.
جمع‌بندی
در پایان ضمن آرزوی توفیق برای شما ذکر این نکته ضروری است که شما باید از دستاوردهای علمی خود به نحوی شایسته مراقبت کنید تا حقوق مالکیت معنوی و فکری شما حفظ شود. در کنار این موضوع، اگر برای اولین بار است که اقدام به ثبت و چاپ مقاله می‌کنید پیشنهاد می‌کنیم که حتماً مشاوره‌های لازم در این زمینه را دریافت کنید تا با تلاش‌های ناموفق زمان شما از دست نرود.
مؤسسه تدبیرساز یکی از مؤسساتی است که دارای بیش از 15 سال سابقه در زمینه چاپ مقاله است و می‌تواند مشاوری امین از صفر تا صد چاپ مقاله برای شما باشد. کارشناسان این مؤسسه می‌توانند به صورت تضمینی، اکسپت و چاپ مقاله شما را در کمتر از یک ماه انجام دهند.